مراحل رشد زعفران یکی از موضوعات پر بحث می باشد که عده زیادی تمایل دارند در مورد آن اطلاعات داشته باشند. افرادی که می خواهند کسب و کار خود را در زمینه کاشت زعفران شروع کنند لازم است بدانند زعفران طی چه فرایندی به مصرف می‌رسد.
زعفران گران قیمت ترین ادویه داروی جهان است است که در کشورهایی مانند مصر، ایران، پاکستان و سوئیس چند کشور دیگر که انگشت‌شمار هستند کاشت می شود. در حال حاضر کشور ایران با تامین حدود ۹۶ درصد از زعفران در زمینه تولید و صادرات رتبه نخست را در جهان دارد و زعفران از منابع صادراتی غیرنفتی مهم به شمار می رود.
ممکن است عده زیادی به دلیل قیمت بالای زعفران بخواهند در زمینه کاشت زعفران فعالیت داشته باشند. بنابراین در این مقاله قصد داریم شما را با مراحل تهیه زعفران آشنا نماییم.
آشنایی با زعفران
زعفران به عنوان گیاهی علفی شکل و دائمی شناخته می شود که دارای پیاز در بخش زیرزمینی خود می باشد که به پیاز آن کرم یا بنه گفته می شود. این پیاز کروی و توپر به رنگ قهوه ای می باشد که در زیر خاک قرار می گیرد.
اولین قسمت گیاه در روی زمین گل می باشد که در ماه‌های آبان و آذر رشد می کند. هر پیاز زعفران یک تا سه گل ارغوانی رنگ دارد و هر گل نیز دارای شش گلبرگ است.
گل زعفران دارای بخشی به نام مادگی است که در مرکز گل قرار می‌گیرد و از قسمت تخمدان که به شکل غده است خامه باریکی خارج می شود. خامه زرد رنگ به یک کلاله شفاف قرمز سه شاخه تقسیم می شود که کلاله ها به همراه خامه حدود ۵ سانت هستند. از جمله شهرهایی که در آنها زعفران کشت می شود می توان به قائن، فردوس، تربت حیدریه، گناباد و سایر شهرها و استانها اشاره نمود.
مراحل رشد زعفران
به طور کلی می توان رشد زعفران را در دو مرحله خلاصه کرد.
۱: دوره بیداری
دوره اول که برخی آن را به عنوان دوره بیداری می شناسند پنج تا هفت ماه طول می کشد و در طی آن گیاه دو مرحله رشد را پشت سر می گذارد.
مرحله اول مرحله شدت رشد می باشد که از ابتدای مهرماه شروع شده و تا پایان بهمن ماه به طول می انجامد. در این مرحله ریشه ها باید آبیاری شده و برگ های آن ها شروع به رشد می کند.
مهم ترین اتفاق مرحله شدت رشد کوچک شدن پیاز مادر بعد از گلدهی است و می توان گفت در بهمن ماه پیاز کاملاً به ساقه گیاه تبدیل می شود و خبری است پیاز مادر نیست. کشاورزان در این مرحله باید از دادن کود به گیاه خودداری کنند.
بخش دوم دوره بیداری که از اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت ادامه دارد مرحله توقف رشد می باشد. در این مرحله رشد برگ ها متوقف گردیده و گیاه آهسته آهسته به خواب میرود. مهم ترین اقدام در مرحله توقف رشد حفظ رطوبت خاک می باشد که اهمیت بالایی دارد.
۲: دوره خواب
دوره خواب گیاه زعفران در تمام بخش ها و مناطق مختلف چهار تا پنج ماه به طول می انجامد. این دوره از اواسط اردیبهشت ماه تا مهر ماه طول می کشد و مراحلی دارد. این مراحل شامل مراحل زیر هستد.
- خواب حقیقی که ۶۰ روز بوده و از از نیمه اردیبهشت تا نیمه تیرماه ادامه دارد. در طی این دوره پیاز زعفران تغییری نکرده گیاه در خواب کامل است و در صورتی که گیاه جابجا شود آسیبی نمی بیند.
- خواب ظاهری که از نیمه تیر تا نیمه شهریور به طول می‌انجامد. در دوره خواب ظاهری برگ و ساقه گیاه نمایان میشود و زمان مناسبی برای برداشت پیاز یا جابجایی آن نیست.
چرخه تولید زعفران
پس از آشنایی با مراحل رشد زعفران لازم است در مورد چرخه تولید زعفران نیز اطلاعاتی داشته باشید. مراحل تولید زعفران شامل مراحل کاشت، داشت و برداشت زعفران می باشند. هر کدام از این مراحل نیز اصولی دارند که در ادامه مختصراً بیان می شود.
مرحله کاشت زعفران
مرحله کاشته زعفران در سال ابتدایی انجام شده و در سال های بعدی دیگر لازم نیست بلکه باید وارد مراحل داشت و برداشت شد. کاشت زعفران اهمیت ویژه ای دارد و پس از کاشت پیاز به مدت ۵ تا ۷ سال می توان از پیاز برای برداشت استفاده کرد. برخی از عوامل مهم در مرحله کاشت زعفران به شرح زیر هستند.
- آب و هوای مناسب برای کاشت زعفران آب و هوای خشک و نیمه گرمسیری می باشد. اما کاشت در مناطق معتدل و و همچنین آب و هوای با تابستان خشک و زمستان ملایم نیز امکان پذیر است.
- خاک مناسب برای کاشت زعفران خاک سبک مانند شنی و رسی می باشد اما نباید خیلی شنی یا خیلی رسی باشد.
- پیاز زعفران باید به اندازه یک گردو و هیچ گونه آلودگی یا آفتی نداشته باشد همچنین بهتر است قبل از کاشت پیاز را ضدعفونی کنید.
- زمان مناسب برای کاشت اواسط اردیبهشت تا اواسط تیرماه است که باید مورد توجه قرار بگیرد. این زمان برای استان خراسان جنوبی اوایل مرداد تا اوایل مهر ماه می باشد.
- روش های کاشت به دو صورت ماشینی و دستی انجام می شود و فاصله ها باید نزدیک به هم با متعادل باشند.
- خطوط کشت زعفران ۲۵ سانتی متر و عمق چاله پیاز بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر باشد. همچنین در هر چاله می توان ۳ تا ۵ پیاز قرارداد.
مرحله داشت
پس از کاشت پیاز زعفران به مدت ۱۰ سال به صورت متوالی می توانید از آن بهره ببرید با این حال لازم است مرحله داداش را با دقت انجام دهید. از جمله اقدامات مهم در مرحله داشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- آبیاری دقیق زعفران در بهبود کیفیت و رشد گیاه موثر می باشد که با توجه به آب و هوای منطقه تعیین می شود.
- سله کشی بعد از باران های بهاری و آماده شدن زمین بسیار موثر می باشد.
- حذف علف‌های هرز و وجین کردن مزرعه در مرحله داشت برای رشد زعفران و بهبود کیفیت خاک مهم است.
مرحله برداشت
برداشت زعفران پایانی ترین مراحل رشد زعفران است نیز اهمیت ویژه ای دارد و باید با دقت انجام بگیرد. برخی از نکات مهم در این مرحله شامل موارد زیر می باشند.
- چیدن گل های زعفران باید در زمان مناسب صورت بگیرد و اگر باد باشد سریعا کلاله های آن را با خود می برد.
- جدا کردن کلاله باید سریع انجام شود زیرا ممکن است فاسد شود.
- خشک کردن زعفران بهتر است با استفاده از سیستم های تونلی خشک کننده و نقاله ای و همچنین تحت خلا صورت بگیرد.
سخن آخر
مراحل رشد زعفران اهمیت ویژه ای دارد زیرا شناخت این مراحل به کشاورزان و تولیدکنندگان کمک می کند به نحوه بهتری از محصول خود مراقبت کرده و محصول با کیفیت تر و بیشتری داشته باشند. بنابراین قبل از اقدام به کاشت زعفران حتماً باید این نکات مورد توجه قرار بگیرند.
سلام خدمت مجمع مهرایین ممنون از محصولات عالیتون مخصوصا زعفران بسیار خوش عطر خودش طعم است با تشکر از شما🙏🌸